Preuzeto sa sajta University of Leeds
Naučnici predviđaju nestanak stabala drveća u zapadnom i južnom delu Amazonske prašume i upozoravaju da su prethodna naučna istraživanja možda potcenila uticaj suše na prašume, jer su ta istraživanja bila fokusirana na centralno-istočni deo prašume, koji je najmanje podložan suši.
Najnovije istraživanje bavi se procenom cele Amazonske prašume i time kako različita područja reaguju na klimu koja progresivno postaje toplija i suvlja. Takođe, ovo istraživanje sprovodi se u vreme povećanih suša u prašumama.
Profesor Dejvid Galbrejt sa Univerziteta u Lidsu, koji je nadzirao istraživanje, izjavio je: „Amazonska prašuma je ugrožena od strane više faktora, uključujući seču šuma i klimatske promene. Razumevanje granica otpornosti ovih šuma na ove, prirodne stresove, predstavlja veliki izazov za naučnike. Naše istraživanje pruža nove uvide u granice otpornosti šuma na jedan od glavnih stresora – sušu.”
U nekim delovima Amazonske prašume već su primetne promene u obrascima padavina. U južnom delu Amazonske prašume postoje dokazi da se sušni period produžio, a temperature u tom regionu su se povećale u odnosu na druge delove Amazonske prašume. Promene u južnom delu Amazonske prašume delimično su rezultat obimne seče šuma.
Doktorka Julija Tavares, koja je predvodila ovo istraživanje tokom doktorskih studija na Univerzitetu u Lidsu, izjavila je:
„Mnogi ljudi doživljavaju Amazonsku prašumu kao jednu veliku šumu, ali to nije tačno. Ona se sastoji od brojnih šumskih regiona koji se nalaze u različitim klimatskim zonama koje se kreću od veoma suvih do izuzetno vlažnih. Želeli smo da vidimo kako se ovi različiti ekosistemi šuma nose sa tim, kako bismo mogli da identifikujemo regione koji su posebno ugroženi sušom i suvljim uslovima.”
U članku objavljenom u naučnom časopisu Nature, istraživački tim je naveo da su putem istraživanja uklonili „veliku prepreku u saznanjima o tome kako će klimatske promene uticati na ovaj ključni ekosistem”.
Doktori drveća
Istraživački tim, poznat kao „doktori drveća” među zajednicama koje žive u šumi, tokom godine je vršio merenja i uzimao uzorke na 11 odvojenih lokacija širom zapadnog, centralno-istočnog i južnog dela Amazonske prašume – obuhvatajući Brazil, Peru i Boliviju.
Studija je uključivala podatke o 540 pojedinačnih stabala iz 129 vrsta.
Istraživači su želeli da utvrde otpornost različitih vrsta drveća i šuma na sušne uslove, nakon čega su koristili podatke kako bi utvrdili da li ranjivost šume na suše može predvideti njenu sposobnost da akumulira i skladišti ugljenik iz atmosfere.
Na osnovu prikupljenih podataka, istraživački tim je mogao da proceni koliko su stabla zaštićena od suše.
Otkrića
Na jugu Amazonske prašume, gde je zabeležen manji broj padavina, stabla su pokazala najveći stepen prilagođavanja sušama – ipak, upravo su suše najveća pretnja po stabla. To je zbog činjenice da je region pretrpeo brze klimatske promene i poremećaje u obrascima padavina, što je uzrokovalo brz proces adaptiranja stabala i pomeralo njihovu granicu u sposobnosti prilagođavanja.
Nasuprot tome, vrste drveća u najvlažnijim delovima Amazonske prašume pokazale su najniži nivo prilagođavanja sušama, ali su bile najsigurnije u smislu rizika od budućih klimatskih promena jer, bar za sada, nisu bile pogođene promenama u padavinama.
Sa ovim informacijama, istraživači procenjuju da su možda potcenili ranjivost drugih šumskih regiona na klimatske promene u odnosu na centralno-istočni region Amazonskih prašuma i navode da bi rezultati novog istraživanja trebalo da budu korišćeni za ažuriranje i usavršavanje postojećih modela o tome kako bi Amazonska prašuma mogla biti pogođena sušama.
Geološko skladištenje ugljen-dioksida
Prema istraživanjima naučnika, Amazon čuva između 10 do 15% ukupno skladištenog ugljenika širom sveta i igra ključnu ulogu u apsorbovanju ugljenika koji bi inače bio u atmosferi.
Nova otkrića pokazuju da se sa povećanjem rizika po biljke usred suša smanjuje i sposobnost drveća da skladište ugljenik, te da je najviše ugrožen jugoistočni region Amazona u kom drveće gubi sposobnost skladištenja ugljenika.
Profesor Galbrajt je izjavio: „Ova istraživanja otkrivaju kako se rizik šuma od suša menja širom Amazona i pružaju mehanizam za predviđanje ravnoteže ugljenika na nivou šumskog ekosistema. Šume koje su ‘sigurnije’ od nestanka uzrokovanog sušama akumuliraju više ugljenika od onih koje su više izložene sušnim periodima”.
Profesor Emanuel Glor, supervizor studije Univerziteta u Lidsu, dodao je: „Obrazac otpornosti i rizika identifikovanih vrsta među različitim vrstama drveća u studiji koristiće se za stvaranje efikasnijih i tačnijih klimatskih modela koji će prikazati na koji način će se Amazon menjati sa klimatskim promenama”.
