Zagađenje životne sredine ima nepovoljan uticaj ponajviše na zdravlje dece, može biti posebno štetno po razvoj fetusa u materici, a neke od posledica su male težine na porođaju, različiti urođeni poremećaji, ali i gubitak trudnoće.
U toku trudnoće se ne menja samo fetus već i trudnica. Telo trudnice prolazi kroz razne dramatične promene – volumen krvi se povećava, zapremina mozga se smanjuje, hormoni fluktuiraju, posteljica raste i dojke se razvijaju dok se u njima ćelije diferenciraju kako bi počele da proizvode mleko. Tokom tih 9 meseci, zdravlje žena osetljivije reaguje na nepovoljne uslove životne sredine poput zagađenja vazduha, teških metala, pesticida i drugih hemikalija koje remete rad endokrinog sistema. Istraživači širom sveta otkrivaju izvesnu povezanost izloženosti zagađivačima tokom trudnoće i zdravstvenih stanja koja mogu trajati i dugo nakon porođaja, kao što su hipertenzija i dijabetes. Neki istraživači čak opisuju trudnoću kao “granično bolesno stanje”.
Istraživanje objavljeno 2021. godine otkriva jaku vezu između izloženosti uobičajenim zagađivačima, poput čestica i teških metala, i povećanog rizika od razvoja preeklampsije i gestacijskog dijabetesa tokom trudnoće, kao i hipertenzije i raka dojke kasnije u životu. Određene promene i događaji tokom trudnoće mogu dovesti do doživotnih metaboličkih i kardio-vaskularnih komplikacija – žene kod kojih je ustanovljena preeklampsija imaju 4 puta veću verovatnoću da dožive srčanu insuficijenciju kasnije u životu, a žene sa gestacijskim dijabetesom imaju 10 puta veću verovatnoću da razviju dijabetes tip 2.
Prošle godine objavljeno je istraživanje koje otkriva povezanost između visokog nivoa zagađenja vazduha i povećane stope postporođajne depresije. Ovo stanje se često ne dijagnostikuje, pogađa 10-20% žena i traje čak do 3 godine, a može izazvati duboku tugu, anksioznost, teškoće u vezi sa bebom, pa čak i samoubilačke misli. Teško je istraživati ovo stanje jer novopečeni roditelji često ne traže pomoć zbog stida, nedostatka znanja, stresa i davanja prioriteta bebi.
Uzročne efekte zagađenja životne sredine je teško proučavati. Pojedine studije prate i analiziraju zdravlje trudnica i kasnije porodilja tokom dugog vremenskog perioda, ali mnoga istraživanja se i dalje vrše na miševima kako bi se otkrilo koje vrste izloženosti izazivaju određene posledice. Otkrivanje načina na koji zagađenje životne sredine utiče na fizičko i mentalno zdravlje trudnica i rad na sprečavanju negativnih uticaja (ili bar njihovom ublažavanju) zahtevaju holistički pristup i dugoročno praćenje i analize, ali takav pristup je veliki korak na putu ka zdravijoj budućnosti.
Foto: rawpixel.com on Freepik
