Zelene površine imaju važnu ulogu kada je u ptianju zdravlje ljudi, međutim u mnogim gradovima nema dovoljno zelenila ili se ono nalazi na pogrešnom mestu. Svi uživamo u šetnji parkom, pored drvoreda ili kada s prozora imamo pogled na drveće i zelenilo. Postavlja se pitanje da li u urbanim sredinama imamo mogućnosti za sve to. U nedavno objavljenoj studiji analizirano je više od 1.000 gradova iz 31 evropske zemlje i otkriveno je da bi se do 43.000 prevremenih smrti moglo sprečiti svake godine ako bi ovi gradovi ispunili preporuke Svetske zdravstvene organizacije u vezi sa stanovanjem u blizini zelenih površina. SZO preporučuje da postoji zelena površina od najmanje 0,5 hektara na linearnoj udaljenosti ne većoj od 300 metara od svakog doma. Rezultati studije su pokazali da 62% evropske populacije živi u područjima sa manje zelenih površina nego što SZO preporučuje. Među evropskim glavnim gradovima koji su bili obuhvaćeni studijom, Atina, Brisel, Budimpešta, Kopenhagen i Riga su pokazali neke od najvećih mortaliteta zbog nedostatka zelenih površina. Svi ovi gradovi imaju nejednaku distribuciju zelenih površina na svojoj teritoriji, sa parkovima koncentrisanim u određenim područjima ili na periferiji, i sa nedostatkom drveća i zelenih površina izvan tih parkova.
U velikom broju slučajeva zelene površine nisu dovoljno blizu mesta gde ljudi žive, a obično su i prve na meti kada treba da se grade novi stambeni ili komercijalni objekti. Neravnomerna distribucija i uticaj zelenih površina na zdravlje nije samo između gradova, već i između različitih područja u gradovima, što značajan deo građana stavlja u nepovoljan položaj, u zavisnosti od toga u kom gradu ili naselju žive.
Uticaj zelenih površina u gradovima na fizičko i mentalno zdravlje stanovnika, koji se ogleda u povećanim nivoima fizičke aktivnosti, društvenoj interakciji, smanjenju stresa, povećanju sposobnosti koncentacije i generalno boljim opštim zdravstvenim stanjem, nije jedini benefit koji nam zelene površine pružaju. Pored toga, parkovi i veće zelene površine pružaju brojne ekosistemske uloge.
Aerozgađenje u gradovima može da izazove brojne respiratorne i druge zdravstvene probleme kao što je astma, hronični kašalj, pa čak i rak. Veliko drveće može da veže i do 5,4 tone CO2 i 20 kilograma čestica godišnje, pa je njihova uloga u smanjenju aerozagađenja u urbanim sredinama od velikog značaja. Pored toga, pravilno postavljeni drvoredi i žbunasto zelenilo mogu da smanje buku i jake nalete vetra.
Zbog svog nepropusnog kvaliteta, materijali koji se obično koriste za gradske površine su skloniji izazivanju poplava nego prirodne površine. Ovaj problem je pogoršan činjenicom da su poplave koje nastaju u urbanim sredinama često zagađene. Možemo očekivati da će klimatske promene povećati rizik od poplava u budućnosti, pa je obezbeđivanje prirodne drenaže putem zelenih površina u gradovima veoma važno.
Bez obzira na lokaciju, gradska područja su znatno toplija od okoline. Glavni uzroci za to su urbane površine koje koriste materijale koji zadržavaju toplotu, kao i toplota koja nastaje usled visokog stepena korišćenja energije u gradovima. Ovaj efekat se može još više intenzivirati usled klimatskih promena. Kroz stvaranje zelenih oaza u dominantno betonskim gradskim površinama koje zadržavaju toplotu, zelene površine ublažavaju ovaj efekat, a pružaju i senku kada je jako sunce.
Urbana područja pružaju veoma ograničen prostor za billjne i životinjske vrste. Nasuprot tome, zelene površine, a posebno kada su raspoređene tako da stvaraju „zelenu mrežu“ unutar grada, nude dom raznim vrstama.
Kakva je situacija kada je u pitanju urbano zelenilo kod nas? Prema podacimo koje za portal klima101.rs iznosi dr Ivan Simić, Arhitektonskog fakulteta u Beogradu, u novijim novobeogradskim blokovim ima sve manje i manje zelenila. Ceo tekst možete pročitati na linku.
Pogledajte video:
