Varošica Ražanj, nadomak Aleksinca, koja sa okolnim selima ne broji više od 10.000 stanovnika, mogla bi, zahvaljujući svojim savesnim meštanima, postati prva zelena opština u Srbiji. Čiste ulice, uredno odlaganje i sortiranje otpada, briga o javnim zelenim površinama, ažurnost komunalnih službi i uspešno funkcionisanje reciklažnog dvorišta, razlozi su za takav epitet. Posebno je interesantna činjenica da se u ovoj opštini, u slučaju atmosferskih padavina, parkovske klupe pokrivaju folijom kako bi se očuvale u što boljem stanju.
Ideja da opština Ražanj bude najčistija u Srbiji, rodila se pre više od 10 godina, a inicijalno postavljen cilj bio je da intenzivnom reciklažom i proizvodnjom reciklata na deponiju bude odloženo samo 15 odsto proizvedenog čvrstog otpada. Takvom zadatku bilo je potrebno pristupiti veoma ozbiljno, što je učinjeno najpre definisanjem metodologije uređenja javnih površina postavljanjem potrebnog broja kontejnera, uređivanjem ulica i parkovskih površina, određivanjem ekoloških redara i uspostavljanjem rada komunalne policije u dve smene.
Stanovnici Ražnja na otpad gledaju kao na resurs, te ga tako odlažu u posebne kontejnere za plastiku, staklo ili papir namenjene za reciklažu, kontejnere za organski i medicinski otpad. Na taj način, na opštinskoj deponiji ne završava plastična i staklena ambalaža, organski, električni i elektronski otpad, kao ni ambalaža u koju se pakuju pesticidi. U reciklažnom dvorištu plastična ambalaža se presuje, nakon čega se, kao i staklena, dalje prodaje na tržištu.
STRATEGIJA ODRŽIVOG RAZVOJA
Ražanj je još 2008. doneo strategiju održivog razvoja i razvio sektorske strategije za privlačenje investitora. Svi važni planski dokumenti, među kojima su prostorni plan i plan generalne regulacije, su obezbeđeni, kao i industrijska zona sa obezbeđenom infrastrukturom poput kanalizacije i gasa. Uprkos poziciji na Koridoru 10, Ražanj ima isti problem kao i sve male opštine – zahtev investitora za učešće države u investiciji davanjem garancija ili sredstvima. Takva podrška je, međutim, izostala.
KOVID KONTEJNERI
Epidemija koronavirusa suočila je svet sa novim problemom – odlaganjem iskorišćenih maski i rukavica. Budući da bi ih trebalo tretirati kao opasan medicinski otpad, Ražanj je u saradnji sa Domom zdravlja obezbedio posebne kontejnere za njihovo odlaganje. Nakon postavljanja kontejnera bilo je očigledno da je najveći broj iskorišćenih maski i rukavica završio u njima.
DIVLJE DEPONIJE
Ova opština, problemu divljih deponija pristupila je iz više uglova. Komunalna policija, zadužena je za praćenje stanja na terenu, dok u pomoć često priskaču i ekološke patrole udruženja „Zelena oaza”. Sva naseljena mesta u okviru opštine imaju definisan prostor za privremeno odlaganje otpada, čime se postiže njegovo sakupljanje na jednom mestu i sprečava rasipanja po okruženju. Duž regionalnih i glavnih opštinskih puteva nalaze se korpe koje se u određenim vremenskim razmacima prazne. Svim ovim merama, divlje deponije su na neki način legalizovane – svi znaju gde se one nalaze, okružene su zimzelenim drvećem i time sakrivene od očiju ljudi, a istovremeno i zaštićene od jakih vetrova.
KOMPOSTIRANJE
Naročitu pažnju privlači postupanje ove opštine sa organskim otpadom, koji se prerađuje u kompost i završava u baštama i voćnjacima lokalnog stanovništva kao đubrivo. Sa selekcijom otpada i kompostiranjem opština Ražanj krenula je 2015. godine. Ceo proces počinje već prilikom nastanka otpada u domaćinstvima koja organski otpad odlažu u posebne kontejnere, odakle ga dalje preuzimaju i u reciklažno dvorište na kompostiranje odvoze radnici komunalnog preduzeća.
Takozvano “toplo kompostiranje” traje sedam do osam dana, a otpočinje mlevenjem organskog otpada na komadiće manje od dva centimetra, koji se dele na gomile i mešaju sa “kvascem” – ranije dobijenim kompostom, kako bi mikroorganizmi iz te materije započeli svoj deo posla. Tako dobijene gomile se potom pokrivaju tankim slojem trine ili mlevenog drveta sa visokim sadržajem ugljenika, neophodnog za postizanje ravnoteže između azota kog u organskom otpadu ima mnogo i ugljenika kog nema dovoljno.
Sa umnožavanjem mikroorganizama započinje proces aerobne digestije, temperatura brzo raste i potrebno je njeno kontrolisanje kako ne bi prešla 65 stepeni. To se postiže mešanjem gomile, u početku dva puta, a potom jednom dnevno. Da bi se postupak kompletno završio neophodno je da gomile odstoje još 20 dana zbog “smirivanja” procesa. Materijal koji na kraju prođe kroz sito predstavlja kompost, dok ostatak organskog otpada koji mikroorganizmi nisu preradili kasnije služi kao kvasac.
Opština Ražanj kompost dobijen na ovaj način deli domaćinstvima koja posredstvom Fonda za razvoj poljoprivrede dobijaju sadnice voća, kao i domaćicama koje gaje cveće, jer se kompost izuzetno dobro pokazao u gajenju ukrasnog bilja.
Više informacija o opštini Ražanj pronađite na:
Foto: Pawel Czerwinski na Unsplash
